تعداد بسیاری از ما در اولین توانایی‌های رانندگی، با نوشته دنده مرده آشنا شده‌ایم. برای رانندگان تازه‌کار این سوال پیش می‌آید که دنده مرده چیست؟ دنده مردن چطور است؟ زیان های رانندگی با دنده مرده چه می باشند؟ دنده مرده در گیربکس اتوماتیک نیز وجود دارد؟ در این نوشته از دیجیاتو، به این سوال‌ها جواب می‌دهیم.

دنده مرده چیست؟

هنگامی که دور موتور ماشین از حد مشخصی پایین‌تر باشد، باید دنده را به مرحله قبل بازگردانید یا در کلمه دنده معکوس بدهید. درصورتی‌که دنده معکوس نداده باشید، دور موتور بیشتر از حد افت می‌یابد و ماشین در حالت دنده مرده قرار می‌گیرد.

در خودروهای معمول بازار ایران که به موتورهای چهارسیلندر مجهزند، دور موتور باید زیاد تر از ۲۰۰۰ دوربردقیقه باشد. اگر دور موتور از ۲۰۰۰ دوربردقیقه کمتر بشود و شما دنده را عوض نکرده باشید، ماشین در حالت دنده مرده قرار می‌گیرد. عبارت دنده مرده به ناهماهنگی در شدت چرخش موتور و گیربکس اشاره دارد. در واقع برای هر حالت حرکت موتور، یک حالت حرکت گیربکس نیز تعریف شده که این دو حالت باید با هم هماهنگ باشند.

رانندگی با دنده مرده صدمه بسیاری به مجموعه موتور و گیربکس ماشین داخل می‌کند. رانندگان تازه‌کار به‌علت نداشتن آشنایی کامل با ماشین یا بی‌توجهی به دور موتور زمان حرکت، چندین دفعه این نادرست را می‌کنند. این چنین امکان پذیر به‌علت جلوگیری از برخورد با مانع ها زمان حرکت و اجرای مانورهای حرکتی، زمان ملزوم برای معاوضه دنده را نداشته باشید.

منظور از دنده مرده چیست؟

زمان رانندگی باید شدت ماشین و دنده هماهنگ باشد. درصورتی‌که در دور موتور کمتر از ۳ و ۴ هزار دنده را عوض کنید، از دنده مرده منفعت گیری کرده‌اید.

نشانگر دور موتور همیشه جلوی چشم راننده است؛ به این علت اگر نمی‌توانید از روی صدای ماشین زمان درست معاوضه دنده را فهمید شوید، بهتر است نیم‌نگاهی به آمپر دور موتور بیندازید.

دنده مرده دادن یعنی قبل از رسیدن موتور به حداکثر گشتاور، دنده معاوضه بشود؛ با این کار بخشی از توان ماشین منفعت گیری نمی‌بشود. تکرار این کار در طویل‌زمان به گیربکس و موتور صدمه می‌رساند.

زیان های رانندگی با دنده مرده

حرکت ماشین با دنده سبک نه‌تنها شتاب را افت می‌دهد، بلکه صدای ناهنجاری نیز تشکیل می‌کند. صدای دنده مرده در واقع نشان‌دهنده نبوده است تطبیق گیربکس و شدت موتور است. درصورتی‌که به این کار ادامه دهید، عوارض جبران‌ناپذیر زیر گربان‌گیرتان خودروتان خواهد شد:

• افت شدید شتاب ماشین
• روغن‌سوزی موتور
• خرابی رینگ و پیستون
• خرابی بوش سیلندر
• خرابی کلاچ
• گمان پارگی و خرابی تسمه‌تایم
• خرابی و فرسودگی سوپاپ
• ایرادات جدی در سیستم خنک‌کننده

دلایل دنده مرده در گیربکس اتوماتیک

در خودروهای تجهیزبه گیربکس اتوماتیک، ای‌سی‌یو یا همان سیستم کامپیوتری ماشین دنده را مطابق با مقدار فشاری که پا به پدال گاز می‌آورد، عوض می‌کند. در‌صورتی‌که مشکلاتی در سیستم کامپیوتری ماشین به وجود آمده باشد، امکان پذیر معاوضه دنده به‌درستی انجام نشده و دنده مرده در گیربکس اتوماتیک رخ دهد؛ به این علت برای از بین بردن مشکل دنده مرده در خودروهای تجهیزبه گیربکس اتوماتیک بهتر است نوشته را با متخصص در بین بگذارید.

روش صحیح دنده‌دادن را بیاموزید

بهترین دور موتور برای معاوضه دنده بین ۳ تا ۴ هزار دور در دقیقه است. در این حالت، صدای ماشین زمان مناسب معاوضه دنده را مشخص می کند. اگر این صدا را به‌درستی تشخیص نمی‌دهید، باید با منفعت گیری از آمپر دور موتور، زمان درست معاوضه دنده را تعیین کنید. این چنین می‌توانید مطابق راهنمای زیر، با‌دقت‌به شدت ماشین دنده مناسب را انتخاب کنید:

• صفر تا ۲۵ کیلومتر در ساعت با دنده یک
• ۲۵ تا ۴۰ کیلومتر در ساعت با دنده دو
• ۴۰ تا ۷۰ کیلومتر در ساعت با دنده سه
• ۷۰ تا ۹۰ کیلومتر در ساعت با دنده چهار
• شدت‌های بالاتر از ۹۰ کیلومتر در ساعت با دنده پنج

منفعت گیری از دنده سنگین

طبق معمولً به دنده ۱ و ۲ دنده سنگین می‌گویند و وقتی که می‌خواهید از نهایت قوت ماشین منفعت ببرید، باید از آن‌ها منفعت گیری کنید. منفعت گیری از این دنده‌ها در موارد زیر نظر می‌بشود:

• حرکت در سربالایی یا سراشیبی با شیب تند
• منفعت گیری کمتر از ترمز و کنترل بهتر شدت

جمع‌بندی

امیدواریم با مطالعه این نوشته دید کاملی به زیان های دنده مرده رفتن با خودروها اشکار کرده باشید. در خودروهای دنده‌ای، ماموریت معاوضه دنده برعهده راننده است؛ به این علت ملزوم است پیش از آنکه به سفرهای طویل بروید، زمان قابل‌توجهی را با ماشین در مسیرهای مختصر رانندگی کنید و توانایی رانندگی خود را زیاد تر کنید.

در خودروهای اتوماتیک، گیربکس به‌صورت خودکار دنده را عوض می‌کند. بهتر است زمان رانندگی با ماشین تجهیزبه گیربکس اتوماتیک، اجازه بدهید گیربکس در حالت درایو یا D دنده‌ها عوض کنید و آن را در حالت دستی قرار ندهید. بااین‌حال اگر گیربکس اتوماتیک ماشین شما دنده‌ها را درست عوض نمی‌کند، باید جستوجو از بین بردن عیب آن باشید.

سؤالات متداول